Ήταν κάπου στα μέσα των '70s, όταν ο μαέστρος José Antonio Abreu συγκέντρωσε τα παιδιά που ζούσαν σε παραγκουπόλεις στη Βενεζουέλα και τους έκανε δωρεάν μαθήματα κλασικής μουσικής, προκειμένου να τα κρατήσει μακριά από την παραβατικότητα.
Χιλιάδες παιδιά από το Καράκας, έμαθαν μουσική συμμετέχοντας σε ορχήστρες, βρήκαν σε αυτή την πρωτοβουλία που ονομάστηκε El Sistema, έναν μικρόκοσμο μέσα στην τέχνη, που ξέφευγε από τη δική τους πραγματικότητα. Ήταν η συμβολή του Abreu για την αλλαγή του εκπαιδευτικού συστήματος και τη δημιουργία ενός νέου κινήματος που θα αποτελούσε πηγή εισοδήματος για τα μέλη της ορχήστρας.
Ήταν ένα κοινωνικό πείραμα που απομάκρυνε τα παιδιά από τους δρόμους, εντάσσοντάς τα σε μουσικά σύνολα, χαρίζοντάς τους νέες εμπειρίες και αναβαθμίζοντας τη ζωή τους συνολικά.
Το κοινωνικό πείραμα του El Sistema στην Ελλάδα
Αρκετά χρόνια αργότερα, η Ελλάδα θα έρθει αντιμέτωπη με τεράστια προσφυγικά και μεταναστευτικά κύματα. Η προσφυγική κρίση έφερε χιλιάδες ανθρώπους στη χώρα μας και κάπως έτσι, τον Αύγουστο του 2016, δημιουργείται το El Sistema Greece, ως ανταπόκριση στην ανάγκη κοινωνικής ένταξης. Παίρνοντας ως έμπνευση την πρωτοποριακή εκπαιδευτική προσέγγιση του El Sistema της Βενεζουέλας, επικεντρώθηκε στην υποστήριξη παιδιών και νέων προσφύγων, προσφέροντας μουσική εκπαίδευση.
«Στη συνέχεια, διαπιστώσαμε ότι η ίδια ανάγκη υπήρχε και στον τοπικό πληθυσμό, τόσο σε σχέση με την ποικιλομορφία σε πολιτισμικά χαρακτηριστικά, όσο και στις ψυχοκοινωνικές ανάγκες που έχουν τα παιδιά. Τον Οκτώβριο του 2018, το El Sistema Greece, συστάθηκε ως αυτόνομος μη κερδοσκοπικός οργανισμός έχοντας στο πλευρό του το El Sistema της Βενεζουέλας (Fundamusical Simon Bolivar) και το Sistema Europe».
«Δημιουργήσαμε μια ανοιχτή μουσική κοινότητα που παρέχει δωρεάν μουσική εκπαίδευση και πολιτισμικές εμπειρίες σε παιδιά και νέους ανεξαρτήτως καταγωγής, γλώσσας, θρησκείας ή κοινωνικής κατάστασης. Υποδεχόμαστε όλα τα παιδιά, δίνοντάς τους έναν ασφαλή χώρο έκφρασης μέσα στον οποίο μπορούν να κάνουν φίλους, να αναπτύξουν τη δημιουργική τους σκέψη και την αίσθηση του ανήκειν», λέει στο Reader η Φένια Μπινιάρη, υπεύθυνη επικοινωνίας του El Sistema Greece.
«Κάνουμε μαθήματα κλασικής μουσικής σε παιδιά προσφύγων»
«Από την έναρξη της δράσης του El Sistema Greece μέχρι σήμερα, έχουν περάσει περίπου 2.500 παιδιά και νέοι από 5-26 ετών. Κάθε χρόνο, περνούν από τα μαθήματά σας περίπου 500 μαθητές, αλλά καθώς αρκετοί ανήκουν σε μετακινούμενους πληθυσμούς, ο σταθερός πυρήνας των μαθητών είναι περίπου 350 παιδιά», αναφέρει η ίδια.
«Μέσα από τη μουσική τα παιδιά εξερευνούν πολλές διαφορετικές κουλτούρες και πολιτισμούς, ενώ, στη σκηνή, αντιμετωπίζονται ως ισότιμοι καλλιτέχνες που μπορούν να αναπτύξουν τις μουσικές και κοινωνικές τους δεξιότητες, να αμφισβητήσουν τα στερεότυπα και να αποδείξουν στην πράξη την αξία τους ως ενεργά μέλη μιας ευρύτερης κοινότητας».
Το El Sistema Greece έχει το δικό του χώρο στην Κυψέλη, όμως τα μέλη του παρέχουν δωρεάν μουσικά μαθήματα στη Δομή Προσωρινής Φιλοξενίας Αιτούντων Άσυλο του Σχιστού και της Κορίνθου, συνεργάζεται με ξενώνες φιλοξενίας ασυνόδευτων ανηλίκων με φορείς όπως ο Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης, το Home Project και η Μεταδραση καθώς και με το ΚΔΑΠ Δημήτριο της Αποστολής στο Μοσχάτο και το Καλογεροπούλειο Ίδρυμα στην Κόρινθο. Πλέον, οι εβδομαδιαίες πρόβες της El Sistema Greece Youth Orchestra φιλοξενούνται από τα Νέα Εκπαιδευτήρια Μαλλιάρα στον Άλιμο.
«Κάνουμε μαθήματα κλασικής μουσικής σε παιδιά προσφύγων που βρίσκονται σε δομές αιτούντων άσυλο ή ασυνόδευτων ανηλίκων, ώστε να έχουν επαφή με την τέχνη και μια ευκαιρία ένταξης στο κοινωνικό σύνολο. Έχουμε παιδιά 39 διαφορετικών εθνικοτήτων - από Αφγανιστάν, Αίγυπτο, Συρία, Κονγκό, Σομαλία, Πολωνία, Ουκρανία, Ελλάδα κ.ά».
«Μια πρόκληση είναι ότι έχουμε μαθητές που μένουν για μικρό χρονικό διάστημα στη χώρα, ωστόσο, έχουμε και περιπτώσεις παιδιών που προέρχονται από μετακινούμενους πληθυσμούς ή την τοπική κοινότητα που παραμένουν για πολύ καιρό στα μαθήματα και εντάσσονται στα μουσικά μας σύνολα και συμμετέχουν ενεργά σε μεγάλες συναυλίες», επισημαίνει η Φένια.
«Η μουσική συνύπαρξη αφορά και την συνύπαρξη σε ένα κοινωνικό σύνολο»
Από την άλλη, υπάρχει και ο φραγμός της γλωσσικής διαφοροποίησης. Όπως σημειώνει η ίδια, «η μουσική έχει τη δυνατότητα να ξεπερνά τα γλωσσικά εμπόδια και μας βοηθά να επικοινωνήσουμε μέσω του ήχου και της κίνησης. Οι γλώσσες που χρησιμοποιούνται στα μαθήματά μας είναι κυρίως ελληνικά αγγλικά και λίγο γαλλικά. Ωστόσο, μεγάλο μέρος των μαθημάτων μας έχουν δράσεις που δεν συμπεριλαμβάνουν λεκτική επικοινωνία και μέσα από τα μουσικά σύνολα, τα παιδιά νιώθουν ισότιμα μέλη της κοινότητάς μας ανεξάρτητα από τη γλώσσα και την καταγωγή. Όταν παίζουμε μαζί μουσική δεν έχει τίποτα άλλο σημασία. Αποκτούμε την ίδια εμπειρία, μοιραζόμαστε τις ίδιες ευθύνες και χαιρόμαστε την ίδια επιτυχία μιας συναυλίας. Γινόμαστε μια ομάδα»
«Πέρα από τη μουσική συνύπαρξη που είναι βασική αρχή για την καλλιτεχνική έκφραση των παιδιών, η συμμετοχή σε αυτά τα σύνολα αφορά και τη δυνατότητα συνύπαρξης σε ένα ευρύτερο κοινωνικό σύνολο. Τα παιδιά μαθαίνουν να ακούν και να σέβονται τις απόψεις των άλλων, εκφράζουν τις δικές τους ιδέες και συναισθήματα μέσα από τη μουσική. Έτσι αναπτύσσεται το αίσθημα της κοινότητας, της αλληλεγγύης και της κοινωνικής τους συνείδησης».
«Πολλά παιδιά συνέχισαν σε νεανικές ορχήστρες του εξωτερικού»
Η διαδρομή των παιδιών μέσα από τη μουσική, έχει αντίκτυπο και στους γονείς τους, οι οποίοι παρατηρώντας την εξέλιξη των παιδιών τους, γίνονται και εκείνοι μέλη της κοινότητας. Οπότε, από το 2018 το El Sistema Greece «τρέχει» το Lullaby Project, ένα μουσικό πρόγραμμα για ενήλικες, που αναδεικνύει τις πολλές διαφορετικές μορφές της γονεϊκότητας, ενώνοντας γονείς με συνθέτες που γράφουν μουσικά κομμάτια στα οποία εκφράζουν τις ιστορίες και τα συναισθήματα για τα παιδιά τους.
Αυτό γίνεται σε συνεργασία με το Carnegie Hall και το Σταύρος Νιάρχος. Παράλληλα, έχουν ξεκινήσει ένα τμήμα χορωδίας ενηλίκων στο οποίο συμμετέχουν και γονείς των μαθητών, οι οποίοι ήδη έχουν κάνει αρκετές συναυλίες και έχουν γίνει μια πολύ δεμένη ομάδα. «Πρόσφατα κάποιοι γονείς στο τέλος μιας συναυλίας μας ευχήθηκαν να πάρουμε στη ζωή μας τόση αγάπη όση δίνουμε στα παιδιά μέσα από τη δουλειά μας. Αντίστοιχα από τα παιδιά ακούμε ότι το El Sistema Greece είναι το δεύτερο σπίτι τους και ένα μέρος που νιώθουν ότι μπορούν να είναι ο εαυτός τους», σημειώνει.
Μάλιστα, σύμφωνα με τη Φένια, μέχρι στιγμής υπάρχουν αρκετά παραδείγματα παιδιών που ξεκίνησαν μουσική μαζί τους και πέρασαν σε μουσικά σχολεία ή ξεκίνησαν να συμμετέχουν και σε άλλες νεανικές ορχήστρες της Ελλάδας και μουσικά προγράμματα του εξωτερικού.
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
