Ο πόλεμος στη Λωρίδα της Γάζας έχει μπει σε νέο κεφάλαιο, με το Ισραήλ - παρά τις διεθνείς αντιδράσεις - να προχωρά την επέμβασή του στη Ράφα, όπου είναι παγιδευμένοι περισσότεροι από ένα εκατομμύριο άμαχοι.
Επτά και πλέον μήνες μετά την εισβολή της Χαμάς σε ισραηλινό έδαφος στις 7 Οκτωβρίου και την άνευ προηγουμένου επίθεσή της ομάδας, δεκάδες εκατοντάδες άτομα έχουν σκοτωθεί στα παλαιστινιακά εδάφη - μεγάλο μέρος τους ανήλικα και γυναίκες. Το Ισραήλ επιμένει στη σκληρή γραμμή του, παρά τις εκκλήσεις για εκεχειρία, ενώ το σχέδιο εκεχειρίας είναι και πάλι στον αέρα.
Και ενώ ο πόλεμος οδεύει προς όλο και χειρότερα επίπεδα, με αμάχους να γίνονται συνεχώς στόχος επιθέσεων, αξίζει να γίνει μία αναδρομή στην ιστορία του παλαιστινιακού και πώς φτάσαμε στη σημερινή κατάσταση.
Τι γινόταν στην περιοχή πριν το 1948
Η Βρετανία ανέλαβε τον έλεγχο της περιοχής, που είναι γνωστή ως Παλαιστίνη, μετά την ήττα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, η οποία κυβερνούσε αυτό το τμήμα της Μέσης Ανατολής, στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο.
Η γη κατοικείτο από μια εβραϊκή μειονότητα και μια αραβική πλειοψηφία, καθώς και από άλλες, μικρότερες εθνοτικές ομάδες.
Οι εντάσεις μεταξύ των δύο λαών αυξήθηκαν όταν η διεθνής κοινότητα ανέθεσε στο Ηνωμένο Βασίλειο την αποστολή να δημιουργήσει μια «εθνική πατρίδα» για τους Εβραίους στην Παλαιστίνη
Αυτό προέκυψε από τη Διακήρυξη Μπάλφουρ του 1917, μια υπόσχεση του τότε Βρετανού υπουργού Εξωτερικών Άρθουρ Μπάλφουρ προς την εβραϊκή κοινότητα της χώρας του.
Η διακήρυξη εγκρίθηκε από τη νεοσύστατη Κοινωνία των Εθνών - πρόδρομο των Ηνωμένων Εθνών - το 1922. Για τους Εβραίους, η Παλαιστίνη ήταν η πατρογονική τους εστία, αλλά οι Παλαιστίνιοι Άραβες διεκδικούσαν επίσης τη γη και αντιτάχθηκαν στην κίνηση αυτή.
Μεταξύ του 1920 και του 1940, ο αριθμός των Εβραίων που έφτασαν εκεί αυξήθηκε, με πολλούς να διαφεύγουν από τις διώξεις στην Ευρώπη, ιδίως από το ναζιστικό Ολοκαύτωμα στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.
Η βία μεταξύ Εβραίων και Αράβων και κατά της βρετανικής κυριαρχίας αυξήθηκε επίσης.
Το 1947, ο ΟΗΕ ψήφισε τη διαίρεση της Παλαιστίνης σε ξεχωριστά εβραϊκά και αραβικά κράτη, με την Ιερουσαλήμ να γίνεται διεθνής πόλη.
Το σχέδιο αυτό έγινε αποδεκτό από τους Εβραίους ηγέτες, αλλά απορρίφθηκε από την αραβική πλευρά και δεν εφαρμόστηκε ποτέ.
Πώς και γιατί δημιουργήθηκε το Ισραήλ
Το 1948, μη μπορώντας να λύσει το πρόβλημα, η Βρετανία αποσύρθηκε και οι Εβραίοι ηγέτες κήρυξαν τη δημιουργία του κράτους του Ισραήλ.
Σκοπός ήταν να αποτελέσει ασφαλές καταφύγιο για τους Εβραίους, που διέφευγαν από τις διώξεις, καθώς και εθνική πατρίδα τους.
Οι μάχες μεταξύ εβραϊκών και αραβικών πολιτοφυλακών είχαν ενταθεί τους προηγούμενους μήνες και την επομένη της ανακήρυξης της κρατικής υπόστασης του Ισραήλ, πέντε αραβικές χώρες εξαπέλυσαν επίθεση.
Εκατοντάδες χιλιάδες Παλαιστίνιοι έφυγαν ή αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους σε αυτό που αποκαλούν Αλ Νάκμπα ή «Καταστροφή».
Έναν χρόνο αργότερα αποφασίστηκε κατάπαυση πυρός, με το Ισραήλ να ελέγχει το μεγαλύτερο μέρος της περιοχής. Η Ιορδανία κατέλαβε την περιοχή που έγινε γνωστή ως Δυτική Όχθη και η Αίγυπτος κατέλαβε τη Γάζα.
Η Ιερουσαλήμ ήταν μοιρασμένη μεταξύ των ισραηλινών δυνάμεων στα δυτικά και των ιορδανικών δυνάμεων στα ανατολικά. Επειδή δεν υπήρξε ποτέ ειρηνευτική συμφωνία, συνεχίστηκαν οι πόλεμοι και οι μάχες τις επόμενες δεκαετίες.
Σε έναν πόλεμο το 1967, το Ισραήλ κατέλαβε την Ανατολική Ιερουσαλήμ και τη Δυτική Όχθη, καθώς και το μεγαλύτερο μέρος των συριακών Υψιπέδων του Γκολάν, τη Γάζα και την αιγυπτιακή χερσόνησο του Σινά.
Οι περισσότεροι Παλαιστίνιοι πρόσφυγες και οι απόγονοί τους ζουν στη Γάζα και τη Δυτική Όχθη, καθώς και στη γειτονική Ιορδανία, τη Συρία και το Λίβανο.
Το Ισραήλ δεν έχει επιτρέψει, ούτε σε αυτούς ούτε στους απογόνους τους, να επιστρέψουν στα σπίτια τους, ισχυριζόμενο πως κάτι τέτοιο θα απειλούσε την ύπαρξή του ως εβραϊκό κράτος.
Εξακολουθεί να κατέχει τη Δυτική Όχθη και να διεκδικεί ολόκληρη την Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσά του, ενώ οι Παλαιστίνιοι διεκδικούν την Ανατολική Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσα του μελλοντικού παλαιστινιακού κράτους, που ελπίζουν ότι θα ιδρυθεί. Οι ΗΠΑ είναι μία από τις ελάχιστες χώρες που αναγνωρίζουν την πόλη ως πρωτεύουσα του Ισραήλ.
Τα τελευταία 50 χρόνια, το Ισραήλ έχτισε οικισμούς στη Δυτική Όχθη και την Ανατολική Ιερουσαλήμ, όπου ζουν σήμερα περισσότεροι από 700.000 Εβραίοι. Οι εποικισμοί θεωρούνται παράνομοι, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο. Αυτή είναι η θέση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, μεταξύ άλλων - αν και το Ισραήλ το απορρίπτει.
Τι είναι η Λωρίδα της Γάζας
Η Γάζα είναι μια στενή λωρίδα γης που βρίσκεται ανάμεσα στο Ισραήλ και τη Μεσόγειο Θάλασσα, αλλά έχει και ένα μικρό νότιο σύνορο με την Αίγυπτο.
Με μήκος μόλις 41 χιλιόμετρα και πλάτος 10 χιλιόμετρα, έχει περισσότερους από δύο εκατομμύρια κατοίκους και είναι ένα από τα πιο πυκνοκατοικημένα μέρη στη Γη.
Στον απόηχο του πολέμου του 1948-49, η Γάζα κατελήφθη από την Αίγυπτο για 19 χρόνια. Το Ισραήλ, απέσυρε τα στρατεύματα και τους εποίκους του το 2005, αν και διατήρησε τον έλεγχο του εναέριου χώρου, των κοινών συνόρων και της ακτογραμμής. Τα Ηνωμένα Έθνη εξακολουθούν να θεωρούν την περιοχή υπό ισραηλινή κατοχή.
Τα κύρια προβλήματα μεταξύ Ισραηλινών και Παλαιστινίων
Υπάρχει ένας αριθμός θεμάτων στα οποία οι Παλαιστίνιοι και Ισραηλινοί δεν μπορούν να συμφωνήσουν, σύμφωνα με τα όσα γράφει το BBC.
Σε αυτά περιλαμβάνονται:
- Τι θα απογίνουν οι Παλαιστίνιοι πρόσφυγες
- Εάν οι εβραϊκοί οικισμοί στην κατεχόμενη Δυτική Όχθη θα πρέπει να παραμείνουν ή να απομακρυνθούν
- Αν οι δύο πλευρές θα πρέπει να μοιραστούν την Ιερουσαλήμ
- Και - ίσως το πιο δύσκολο από όλα - αν θα πρέπει να δημιουργηθεί ένα παλαιστινιακό κράτος
Ειρηνευτικές συνομιλίες μεταξύ Ισραήλ-Παλαιστίνης διεξήχθησαν μεταξύ των δεκαετιών 1990 και 2010, αλλά και αυτές διανθισμένες με ξεσπάσματα βίας - τίποτα που να μοιάζει με τη σημερινή κατάσταση, όμως.
Τον πρώτο καιρό υπήρξαν ελπίδες για επίτευξη λύσης. Μια σειρά μυστικών συνομιλιών στη Νορβηγία εξελίχθηκε στην ειρηνευτική διαδικασία του Όσλο.
Σε μια ιστορική στιγμή, οι Παλαιστίνιοι αναγνώρισαν το κράτος του Ισραήλ και το Ισραήλ αναγνώρισε τον ιστορικό εχθρό του, την Οργάνωση για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (ΟΑΠ), ως τον μοναδικό εκπρόσωπο του παλαιστινιακού λαού και ιδρύθηκε μια αυτοδιοικούμενη Παλαιστινιακή Αρχή.
Σύντομα, όμως, εμφανίστηκαν ρωγμές, με τον τότε ηγέτη της αντιπολίτευσης και τωρινό πρωθυπουργό, Μπενιαμίν Νετανιάχου, να αποκαλεί το Όσλο θανάσιμη απειλή για το Ισραήλ. Οι Ισραηλινοί επιτάχυναν το σχέδιό τους να εγκαταστήσουν Εβραίους στα κατεχόμενα παλαιστινιακά εδάφη. Η πρόσφατα αναδυθείσα παλαιστινιακή μαχητική ομάδα Χαμάς έστειλε βομβιστές αυτοκτονίας για να σκοτώσουν Ισραηλινούς και να καταστρέψουν τις πιθανότητες μιας συμφωνίας.
Η ατμόσφαιρα στο Ισραήλ επιδεινώθηκε σημαντικά, με αποκορύφωμα τη δολοφονία του Ισραηλινού πρωθυπουργού Γιτζάκ Ράμπιν από έναν Εβραίο εξτρεμιστή στις 4 Νοεμβρίου 1995.
Στη δεκαετία του 2000 έγιναν προσπάθειες να αναζωογονηθεί η ειρηνευτική διαδικασία - μεταξύ άλλων το 2003, όταν καταρτίστηκε ένας οδικός χάρτης από τις παγκόσμιες δυνάμεις με απώτερο στόχο τη λύση των δύο κρατών, ο οποίος όμως δεν εφαρμόστηκε ποτέ.
Οι ειρηνευτικές προσπάθειες σταμάτησαν τελικά το 2014, όταν απέτυχαν οι συνομιλίες μεταξύ Ισραηλινών και Παλαιστινίων στην Ουάσινγκτον.
Το πιο πρόσφατο ειρηνευτικό σχέδιο - που εκπονήθηκε από τις ΗΠΑ όταν πρόεδρος ήταν ο Ντόναλντ Τραμπ - ονομάστηκε «η συμφωνία του αιώνα» από τον πρωθυπουργό Νετανιάχου, αλλά απορρίφθηκε από τους Παλαιστίνιους ως μονόπλευρο και δεν προχώρησε ποτέ.
Γιατί ξέσπασε ο πόλεμος στη Γάζα
Η Γάζα, πλέον, κυβερνάται από τη Χαμάς, μια ισλαμιστική ομάδα που έχει δεσμευτεί για την καταστροφή του Ισραήλ και έχει χαρακτηριστεί ως τρομοκρατική ομάδα από πολλές χώρες.
Η Χαμάς κέρδισε τις τελευταίες εκλογές των Παλαιστινίων το 2006 και κατέλαβε τον έλεγχο της Γάζας τον επόμενο χρόνο, εκδιώκοντας το αντίπαλο κίνημα Φατάχ του προέδρου Μαχμούντ Αμπάς που εδρεύει στη Δυτική Όχθη.
Έκτοτε, οι μαχητές της έχουν διεξάγει αρκετούς πολέμους με το Ισραήλ, το οποίο - μαζί με την Αίγυπτο - έχει διατηρήσει μερικό αποκλεισμό της Λωρίδας για να απομονώσει τη Χαμάς και να προσπαθήσει να σταματήσει τις επιθέσεις, ιδίως την αδιάκριτη εκτόξευση ρουκετών προς ισραηλινές πόλεις.
Οι Παλαιστίνιοι στη Γάζα λένε ότι οι κυρώσεις του Ισραήλ και οι αεροπορικές επιδρομές σε πυκνοκατοικημένες περιοχές ισοδυναμούν με συλλογική τιμωρία.
Η φετινή χρονιά ήταν η πιο θανατηφόρα που έχει καταγραφεί ποτέ για τους Παλαιστίνιους στην κατεχόμενη Δυτική Όχθη και την Ανατολική Ιερουσαλήμ, λέει ο ΟΗΕ. Οι Παλαιστίνιοι διαμαρτύρονται, επίσης, για τους περιορισμούς και τις στρατιωτικές ενέργειες που πραγματοποιούνται εκεί, ως απάντηση σε θανατηφόρες επιθέσεις εναντίον Ισραηλινών.
Αυτές οι εντάσεις θα μπορούσαν να είναι ένας από τους λόγους για την τελευταία επίθεση της Χαμάς. Η ομάδα μπορεί, επίσης, να επιδιώκει να ενισχύει τη δημοτικότητά της μεταξύ των απλών Παλαιστινίων, χρησιμοποιώντας - παραδείγματος χάριν - τους Ιστραηλινούς ομήρους ως διαπραγματευτικό χαρτί για την απελευθέρωση κρατουμένων από τις ισραηλινές φυλακές.
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
