Ο ηθικός πανικός συνήθως «περπατάει» στον ίδιο δρόμο με αμφιλεγόμενα ή και δυσεπίλυτα ιατρικά περιστατικά. Τρεις δεκαετίες πριν από την εποχή του rapid test που δίνει αποτέλεσμα σε λίγα λεπτά, η καχυποψία, το άγχος και ο πανικός, ήταν τα τρία πιο γνώριμα συναισθήματα που έπνιγαν τη ζωή κάθε ατόμου που ήταν ύποπτο για τη μετάδοση λοιμογόνων ασθενειών.
Ειδικότερα όταν επρόκειτο για το AIDS στα τέλη της δεκαετίας του '80, πριν ακόμα ο Μάτζικ Τζόνσον γίνει ο πρώτος επώνυμος οροθετικός, οι φορείς του ιού ήταν τα θύματα ενός ακήρυχτου πολέμου, κόντρα στον ηθικό πανικό μιας ολόκληρης κοινωνίας που ακόμα δεν ήξερε, ζούσε στο σκοτάδι, και φοβόταν.
Όταν εμφανίστηκε ένας οδοντίατρος, ο οποίος σύμφωνα με επιβεβαιωμένες μαρτυρίες, είχε μολύνει ασθενείς του με AIDS, τότε αυτός ο «πόλεμος» δεν ήταν πια ακήρυχτος.
Η υπόθεση του Ντέιβιντ Έισερ και της Κίμπερλι Μπέργκαλις προκαλεί τρόμο μέχρι σήμερα.
Το ξεκίνημα
Τον Δεκέμβριο του 1987, η 19χρονη Κίμπερλι μπήκε στο γραφείο του οδοντίατρου Ντέιβιντ Έισερ για μια επέμβαση αφαίρεσης φρονιμίτη. Το φθινόπωρο της ίδιας χρονιάς, ο οδοντίατρος είχε διαγνωστεί ως οροθετικός.
Τον Μάρτιο του 1989, η Κίμπερλι άρχισε να εμφανίζει συμπτώματα AIDS, και τον Γενάρη της ίδιας χρονιάς διαγνώστηκε επίσης θετική στον ιό. Η νεαρή φοιτήτρια, που είχε μεγαλώσει σε μια οικογένεια πιστών καθολικών με αυστηρές αρχές ως προς τις ερωτικές της σχέσεις (δεν είχε ολοκληρωμένες επαφές, τουλάχιστον έως τη στιγμή που διαγνώστηκε θετική στον ιό) είδε τη ζωή της να φτάνει σε ένα σκληρό και απότομο τέλος.
Πέθανε τον Δεκέμβριο του 1991, έχοντας βιώσει έναν σκληρό και οδυνηρό θάνατο, μπροστά στα άγρυπνα μάτια της αμερικάνικης τηλεόρασης, σε μια υπόθεση που δημιούργησε έντονους κλυδωνισμούς εντός και εκτός της LGBTQ+ κοινότητας.
Ο Ντέιβιντ Έισερ είχε φύγει από τη ζωή ένα χρόνο νωρίτερα, το 1989. Είχε προλάβει όμως να προειδοποιήσει.
Το γράμμα
Ο Έισερ με το που έμαθε ότι ήταν οροθετικός, προχώρησε στη δημοσίευση επιστολής, όπου γνωστοποιούσε πως είχε μολνυθεί με τον ιό και προέτρεπε όλους τους ασθενείς του να εξεταστούν για τον HIV. Οι εξελίξεις έτρεξαν ακόμα πιο γρήγορα.
Το Τμήμα Δημόσιας Υγείας της Φλόριντα προχώρησε σε φυλογενετική/DNA εξέταση σε τουλάχιστον 1.000 ασθενείς του Ντέιβιντ. Εντόπισε και άλλα δύο άτομα τα οποία είχαν κολλήσει τον ιό την ίδια χρονική περίοδο που είχαν εξεταστεί από τον γιατρό.
Σε νέα μοριακή ανάλυση, διαπιστώθηκε πως συνολικά έξι άτομα ήταν θετικά στον ιό, έχοντας περάσει από το ιατρείο του Έισερ, ηλικίας από 18-19 μέχρι 60. Τα ερωτήματα ήταν αμείλικτα. Είχε συμβεί «κατά λάθος»; Είχε μεταδώσει τον ιό, «επίτηδες»; Μήπως ο Έισερ δεν έφταιγε καθόλου και όλο αυτό ήταν ένα κυνήγι μαγισσών εν εξελίξει;
Η Κίμπερλι θα ξεκινούσε τον δικό της αγώνα για την αλήθεια, για να απαντηθούν έστω κάποιες από τις παραπάνω ερωτήσεις
«Το AIDS είναι μια θανατηφόρα ασθένεια, πρέπει να κάνετε κάτι γι' αυτό»
Μέχρι το Κογκρέσο έφτασε η παρουσία της Μπέργκαλις. Συγκεκριμένα, στις 26 Σεπτεμβρίου 1991, η 23χρονη Κίμπερλι, στις τελευταίες της μάχες με την ασθένεια λίγο πριν τον θάνατο, έφτασε στο Καπιτώλιο, εκεί όπου ενώπιον μελών του Κογκρέσου, ζήτησε επίσημα από την ιατρική κοινότητα να λαμβάνει προφυλάξεις (υποχρεωτικά τεστ για HIV) ώστε να μη βρεθούν κι άλλοι νέοι στη θέση της.
Όπου «προφυλάξεις», η οροθετική κοπέλα εξηγούσε, πως αυτό που ζητούσε ήταν η πλήρης διαφάνεια από τους οροθετικούς γιατρούς για την ασθένεια τους. Προφανώς κάτι τέτοιο δεν ήταν τόσο εύκολο όσο η ίδια ήθελε να συμβεί, καθώς η κάθε ασθένεια συνιστά προσωπικό δεδομένο. Η νεαρή κοπέλα όμως ήθελε να παλέψει με κάθε τρόπο για να μην περάσει κανένας το ίδιο με εκείνη.
Ήταν το φινάλε μιας πορείας όπου ο πόνος ήταν το μοναδικό σημείο αναφοράς στη ζωή της. Τι είχε προηγηθεί;
Περίπου δύο χρόνια πριν, το 1989, στην πρώτη της δουλειά ως σερβιτόρα, είχε λυποθυμήσει την πρώτη μέρα. Τις επόμενες μέρες εμφάνισε λαρυγγίτιδα, και μερικούς μήνες αργότερα αργότερα διαγνώστηκε με HIV.
Η Κίμπερλι ήταν 21 ετών, σε μια εποχή που το AIDS ισοδυναμούσε με θανατική ποινή. Δεν είχε κάνει μετάγγιση αίματος. Είχε «κάποιες ερωτικές επαφές», όπως δήλωνε, αλλά ποτέ δεν είχε ολοκληρωμένη ερωτική σχέση. Άρα, πώς ήταν δυνατόν να έχει κολλήσει AIDS;
Η Κίμπερλι υπέβαλε σε ανώτατα στελέχη του Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Ασθενειών (CDC) μια πλήρη, εξονυχιστική αναφορά των επαφών της με άλλους άνδρες, αναλύοντας κάθε μια από αυτές. Προέκυψε πως είχε μη ολοκληρωμένες ερωτικές επαφές με δύο άντρες. Εντοπίστηκαν και οι δύο, και ύστερα από σχετικά τεστ, διαπιστώθηκε πως ήταν αρνητικοί στον ιό.
Το τελευταίο σημείο που αναλύθηκε από το CDC, ήταν το ιατρικό ιστορικό της Κίμπερλι. Οι δύο εξαγωγές δοντιών που είχε κάνει στο γραφείο του Ντέιβιντ Έισερ συζητήθηκαν διεξοδικά. Ο γιατρός φορούσε γάντια και μάσκα και δεν την είχε υποβάλλει σε αναισθησία, καθώς έκανε την εξαγωγή. Όμως, ήταν φορέας του HIV.
Η Κάρολ Έικορ του CDC επισκέφθηκε τον Ντέιβιντ και του γνωστοποίησε πως μια ασθενής του είχε κολλήσει AIDS. Δέχθηκε να παρέχει δείγμα αίματος για ανάλυση, σε σύγκριση με το δείγμα της Κίμπερλι. Το τελικό αποτέλεσμα προκάλεσε τρόμο. Τα δύο κατ' αντιπαράθεση δείγματα ήταν 96% πανομοιότυπα.
Ήταν αρκετά πιθανό, σχεδόν βέβαιο, ότι είχε κολλήσει AIDS από τον γιατρό της, αλλά δεν ήταν 100% ξεκάθαρο. Μπορείτε να φανταστείτε πόσο δύσκολο ήταν να κοινοποιηθεί δημοσίως ένα τέτοιο μήνυμα;
Ήταν θέμα χρόνου να διαρρεύσει η πληροφορία στα αμερικάνικα media. Τον Μάιο του 1990, η Κίμπερλι και οι γονείς της έβλεπαν τις ειδήσεις στο κανάλι NBC όταν διάβασαν έναν πηγαίο τίτλο: «Ακούγεται πως ένας γιατρός έχει μολύνει ασθενή με AIDS».
Το ρεπορτάζ δεν ανέφερε το όνομα του ασθενή, καθώς το CDC προσπαθούσε να προφυλάξει τον οδοντίατρο και να εξαντλήσει την τελευταία πιθανότητα μέχρι να επιβεβαιώσει επίσημα το περιστατικό.
Η Κίμπερλι και οι γονείς της ήταν έξαλλοι. Γρήγορα αντιλήφθηκαν τι είχε συμβεί.
To μυστήριο
Το CDC έπρεπε να εξακριβώσει την αλήθεια, όχι στο 96%, αλλά στο 100%. Στην τηλεοπτική εκπομπή «60 Minutes» του CBS (19 Ιουνίου 1990) μεταδόθηκε η πληροφορία ότι τρεις από τους έξι οροθετικούς ασθενείς που είχαν κολλήσει τον ιό από τον Έισερ (Ρόμπερτ Ντρίσκιλ, Τζον Γιεκς, Σέρι Τζόνσον), είχαν αρκετούς σεξουαλικούς συντρόφους στο πρόσφατο παρελθόν, άρα βρίσκονταν σε ζώνη υψηλού κινδύνου για HIV.
Στην πορεία, εμφανίστηκε σύντροφος του Ντρίσκιλ και υποβλήθηκε σε εξετάσεις, στις οποίες βρέθηκε αρνητικός στον ιό. Η Λίσα Σούμεϊκερ, επίσης ανάμεσα στους οροθετικούς που συνδέθηκαν με τον οδοντίατρο, όπως δήλωσε στην εκπομπή του CBS, πίστευε ότι ο σύντροφος της ήταν οροθετικός και το έκρυβε, αν και ποτέ δεν επιβεβαιώθηκε αυτή η πληροφορία.
Η πέμπτη φορέας, η Μπάρμπαρα Γουέμπ, υποψιαζόταν πως είχε κολλήσει τον ιό μέσω μετάγγισης αίματος, ή μέσω της εξωσυζυγικής σχέσης στην οποία βρισκόταν. Τελικά το CDC επιβεβαίωσε ότι στο πρόσφατο παρελθόν δεν είχε κάνει μετάγγιση, και ο ερωτικός της σύντροφος δεν βρισκόταν σε κάποια λίστα οροθετικών.
Όσο για την Κίμπερλι, η φήμη πως είχε κολλήσει κονδυλώματα μέσω σεξουαλικής επαφής, δεν επιβεβαιώθηκε. Οι δύο άντρες με τους οποίους είχε μη ολοκληρωμένες ερωτικές επαφές, ήταν αρνητικοί στον HIV.
Κανένας δεν μπορούσε να ενοχοποιήσει άμεσα τον εκλιπόντα γιατρό, ούτε όμως μπορούσε να βρει κάποια άλλη αιτία, για το ότι είχε μολυνθεί με τον HIV.
Το τέλος
(παραλία στη Φλόριντα πήρε το όνομα της Κίμπερλι Μπέργκαλις)
Η Μπέργκαλις πέθανε τον Δεκέμβριο του 1991. Από τους έξι ασθενείς του Έισερ, μόνο η Λίζα Σούμεϊκερ κατάφερε να ζήσει ακολουθώντας μια εξαντλητική φαρμακευτική αγωγή.
Ο Έισερ έμεινε στην ιστορία με το κοροϊδευτικό ψεδώνυμο «ο Δράκουλας της Φλόριντα», και η ιστορία του έγινε η αφορμή για μια τεράστια διαμάχη ανάμεσα σε υψηλόβαθμα μέλη της ιατρικής κοινότητας, τα οποία θέλωντας να «τιμήσουν» την μνήμη της Μπέργκαλις, ζητούσαν επισταμένα από ομοφυλόφιλους γιατρούς να βγαίνουν μπροστά και να δημοσιοποιούν το ιατρικό ιστορικό τους, και σε οργανώσεις LGBTQI ακτιβιστών που επέμεναν πως μια τέτοια πρακτική θα συνιστά παραβίαση προσωπικών δεδομένων και πως αρκεί, για τον κάθε οροθετικό και μη, γιατρό να λαμβάνει τα προβλεπόμενα μέτρα προστασίας (γυαλιά, μάσκα, αποστειρωμένα εργαλεία) ώστε να μην κολλήσει κάποια μεταδιδόμενο ιό τον εκάστοτε ασθενή του. Το τοπίο θύμιζε κινούμενη άμμο.
«Για μένα, το να κρατάω μυστική την ασθένεια μου στους γύρω μου, είναι σαν να κρατάω ένα πιστόλι στον κρόταφο τους και να γυρνάω τον μύλο μέχρι να φτάσει η σφαίρα στη θαλάμη» έλεγε η Σούμεϊκερ το 1998, σε ακρόαση της από το Κογκρέσο.
Μπορούσε άραγε κάποιος να της πει «δεν έχεις δίκιο»;
Η ιατρική κοινότητα βγήκε μπροστά από τα μέλη της, επικαλούμενη σχετικές μελέτες που έδειχναν πως η ανθρωπότητα έπρεπε να προχωρήσει, αφήνοντας πίσω της τον φόβο. Το ρίσκο για να κολλήσει AIDS ένας ασθενής από τον γιατρό του είναι μηδαμινό (σχετική έρευνα σε 57 οροθετικούς γιατρούς και 19.000 ασθενείς που τους είχαν επισκεφθεί, έδειξε πως κανένας δεν είχε μολυνθεί) και μόνο αν ο εκάστοτε οροθετικός γιατρός κατά λάθος (ή εκούσια) μολύνει τα εργαλεία του, υπάρχει σοβαρός κίνδυνος να μεταφέρει τον ιό σε ασθενή του.
Αυτό είναι και το σενάριο το οποίο πίστεψαν τόσο η οικογένεια της Μπέργκαλις, όσο και η Σούμεϊκερ, πως ο οδοντίατρος από απερισκεψία μόλυνε τα εργαλεία του (ίσως τα χρησιμοποίησε στα δικά του δόντια), τα οποία δεν απολύμανε επαρκώς, πριν εξετάσει τις δύο ασθενείς, μεταδίδοντας τους εν τέλει, τον ιό.
Ήταν ένα ατύχημα, που κανείς δεν περίμενε να συμβεί μέσα σε ένα καθεστώς ενισχυμένης προστασίας, όμως συνέβη. «Πιστεύω πως νοιαζόταν για τους ασθενείς του, αλλά την ίδια στιγμή ήταν βαθιά απελπισμένος, γνωρίζοντας πως είχε AIDS, και ο φόβος πως το μυστικό του θα αποκαλύπτοταν, τον είχε γονατίσει. Σε καμία περίπτωση δεν θα ήθελα να είμαι στη θέση του».
Αλλά η συμπόνοια της Λίζα Σούμεϊκερ ήταν άρρηκτα δεμένη με πόνο.
«Έκανα τα πάντα για να προστατεύσω τον εαυτό μου. Αλλα τελικά κόλλησα τον ιό», έλεγε σε συνέντευξη της στους Los Angeles Times, το 2001. Τα χρόνια που ακολούθησαν, η Λίζα διατήρησε ένα προφίλ χαμηλών τόνων. Δεν διεκδίκησε αποζημιώσεις από την ιατρική κοινότητα (η οικογένεια της Μπέργκαλις και δύο ακόμα οροθετικοί ασθενείς του Έισερ έλαβαν ένα εκατομμύριο δολάρια), και έκανε εμφανίσεις σε σχολεία, όπου ενημέρωνε τους μαθητές για το AIDS και το πώς μπορούν να προφυλαχθούν.
Πιστεύει πως ο Έισερ είχε περιφερειακή νευροπάθεια λόγω AIDS και εν αγνοία του, πήρε δείγμα αίματος από το δάκτυλο του χωρίς προστατευτικά μέσα.
Σήμερα, η ιατρική κοινότητα έχει κάνει αλματώδη βήματα στην καταπολέμηση του συνδρόμου επίκτητης ανοσολογικής ανεπάρκειας, το οποίο αντιμετωπίζεται πια ως μια χρόνια ασθένεια, με το προσδόκιμο ζωής για κάθε οροθετικό που έχει διαγνωστεί έγκαιρα και λαμβάνει την προβλεπόμενη θεραπεία, να έχει ανέβει, στα 20-50 χρόνια.
Για τον οδοντίατρο που στιγματίστηκε ως «βρυκόλακας», ο ποιητής/ακτιβιστής Στιβ Ρέινς έγραψε ένα βιβλίο, με τίτλο «Ένα κιλτ για τον Ντέιβιντ», στο οποίο επιχειρεί να φωτίσει την υπόθεση με μια πιο ψύχραιμη ματιά, και να δείξει πως ο οδοντίατρος έζησε σε ένα περιβάλλον εχθρικό προς ομοφυλόφιλα άτομα, και φτάνοντας σε έναν σκληρό, ακαριαίο θάνατο ως οροθετικός, δεν πρόλαβε να εξηγήσει ποιο ήταν το λάθος του, αλλά και το αν και πώς μόλυνε τους ασθενείς του.
Άξιζε κι άλλο χρόνο.
Διαβάστε επίσης
Η βιβλική «έκρηξη της Τουνγκούσκα» - Φυσικό φαινόμενο ή αποτυχημένο πείραμα του Τέσλα;
Τσίπουρο, τσικουδιά, ρακή: Ποιες είναι τελικά οι διαφορές τους - Τι ισχύει με το ούζο
Το παραθαλάσσιο θέρετρο στην Ελλάδα που θυμίζει Καραϊβική και είναι ιδανικό για διακοπές
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
